از وقتی که جنگ درگرفت تا وقتی که جنگ تمام شد

کتاب از وقتی که جنگ درگرفت تا وقتی که جنگ تمام شد داستان جنگ از زبان هاینریش بل است؛ نویسنده‌ای که در جوانی جنگ را چشیده است. این اثر به کوشش کامران جمالی به فارسی ترجمه شده است. هاینریش بل که در سال 1972 موفق به دریافت جایزه‌ی ادبی نوبل شده، دومین آلمانی پس از توماس مان بوده که این جایزه‌ی بزرگ را دریافت کرده است. او که اعتقاد داشت «من با نوشتن جهان را تغییر می‌دهم»، در میان آلمانی‌ها در هفتمین دهه‌ی قرن بیستم به لحاظ نفوذ معنوی و محبوبیت رتبه‌ی چهارم را داشته است. هاینریش بل برای فراموش کردن زخم‌های عمیق جنگ از جنگ می‌نوشت؛ اما آثار وی تا مدت‌ها برای کمتر ناشری جالب‌توجه بود.

کتاب «از وقتی که جنگ درگرفت تا وقتی که جنگ تمام شد» شامل هشت بخش است که عبارت‌اند از: «وقتی که جنگ درگرفت»، «وقتی که جنگ تمام شد»، «در دره‌ی سُم‌های غُرّان»، «ماجرای یک کیسه نان»، «سرنوشت یک فنجان بی‌دسته»، «خاطرات یک پادشاه جوان»، «دانیال عادل» و «شش رمان از هاینریش بل». در دو داستان نخستِ کتاب، اتفاقات و تفکرات راوی هر دو داستان به آرا و سرگذشت نویسنده شباهت بسیاری دارد: نویسنده 22 ساله بوده که به جبهه‌های جنگ اعزام می‌شود و راوی داستان نخست نیز بیست‌ساله است. نویسنده 28 ساله بوده که از جبهه‌ی جنگ بازمی‌گردد و راوی داستان دوم هم 26 سال دارد وقتی که جنگ تمام می‌شود. همچنین هر دو راوی داستان همچون نویسنده‌ی کتاب روشن‌اندیش، مخالف جنگ‌افروزی و دشمن یهودی‌ستیزی هستند. داستان دیگر کتاب، «در دره‌ی سم‌های غران» هم موضوع تفکربرانگیزی را در قالب داستان به تصویر می‌کشد. نویسنده در این داستان از کلیسای کاتولیک به‌سبب احساس گناهی که با آموزه‌های سلبی خود به نوجوانان القا می‌کند، گِله دارد. چراکه این القای احساس گناه می‌تواند تا مرز خودکشی در نوجوانان پیش رود.