کتاب علاءالدین و چراغ جادو، علی‌بابا و چهل دزد کتابی است حاوی دو داستان برگزیده از مجموعه داستان‌های هزارویکشب که گزینش و ترجمه‌ی آن را محمدرضا مرعشی‌پور و امیرستار مرعشی‌پور بر عهده داشته‌اند. همچنین داستان‌های این کتاب را محمدعلی بنی‌اسدی تصویرگری کرده است. مطابق آن چه در مقدمه‌ی این کتاب آمده است، ریشهی داستان‌های هزارویکشب به مجموعه داستان‌هایی تحتعنوان هزارافسان باز‌می‌گردد. هزارافسان مجموعه روایت‌هایی از ادبیات دوره‌ی ساسانی است که محتوای آن‌ها ریشه‌ای ایرانی و هندی دارد. با ترجمه‌ی این مجموعه در قرن هشتم میلادی (دوم هجری) به عربی، این داستان‌ها رنگ و بوی فرهنگ جامعه‌ی عرب آن دوران را به خود گرفته و علاوه بر آن داستان‌هایی با بن‌مایه‌های عربی نیز به آن افزوده شده و به این صورت سنگ‌‌بنای هزارویکشب گذاشته شده است.
در قرن‌های نهم و دهم میلادی، داستان‌هایی از شهر عراق (معروف به داستان‌های هارون‌الرشید) و پس از آن سلسله داستان‌هایی تحتعنوان سند‌بادنامه به هزارویکشب افزوده شده است. روند تأثیر‌پذیری این کتاب از فرهنگ‌های میزبان تا قرن نوزدهم میلادی ادامه داشته و داستان‌هایی از مصر و شام (سوریه‌ی فعلی) با درون‌مایه‌ی جادو، جادوگری و حیات طبقه‌های فرودست به آن اضافه شده است.
این کتاب شگفت‌انگیز به‌مثابه‌ی یک کتابخانه دربردارنده‌ی تاریخ شفاهی، فرهنگ عامه و گنجینه‌ای تاریخی از مردمی است که در جغرافیای غرب آسیا و شمال آفریقا زندگی کرده‌اند. از هزارویکشب نسخه‌های دست‌نویس متعددی باقی‌مانده است؛ اما پژوهشگران بر اصالت و جامعیت چهار نسخه از آن تأیید گذاشته‌اند. این چهار نسخه هم‌اکنون تحت‌عنوان‌های چاپ اول کلکته، چاپ براسلاو، چاپ دوم کلکته و چاپ بولاق در اختیار علاقه‌مندان قرار دارند.
